Cô đã cho con bầu trời thương yêu

"Con ráng học để giúp má và ngoại"

Lời khuyến khích của cô vẫn còn vẳng bên tai con. Đó là khi cô biết con là một học trò đặc biệt trong lớp: Ai cũng có ba mẹ đầy đủ, chỉ mỗi con là sống với má và ngoại. Xem hồ sơ của con, giấy khai sinh ghi "ba, đã mất", cô đã nghèn nghẹn, "tự dưng thấy thương con nhiều quá" - cô kể trong lần mới nhất con về thăm cô dịp Tết vừa rồi. "Ngày đó, con là học trò mà cô lo nhiều nhất, không phải vì việc học mà vì nhà con quá khó khăn" - cô giải thích.

Cô Nguyễn Thị Diên và tác giả (ở giữa) cùng các bạn trong lễ dâng hoa nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20-11 cách đây 30 năm. (Ảnh do tác giả cung cấp)

Nhà con khó khăn thật. Ở quê con ai cũng làm nông. Nhà nào có đàn ông thì công việc sẽ dễ dàng hơn. Đã vậy, má và ngoại con thường xuyên đau ốm nên nhà đã khó lại càng khó thêm. Ra thăm nhà con, thấy mái tranh lủng nhiều chỗ, phên bằng tre nứa cũng trống huơ trống hoác khiến gió mùa đông lùa lạnh ngắt, cô không kìm được nước mắt. Cô nắm tay má con: "Chị ráng cho cháu đi học đến nơi đến chốn nghen". Má con đã hứa và giữ lời hứa ấy.

Con là một trong vài học sinh giỏi trong lớp. Tính tình con lại hiền lành nên cô thương, giao làm lớp trưởng. Nhờ vậy mà con rèn luyện được nhiều kỹ năng của một người đứng đầu, sự gương mẫu và quyết đoán. Đến bây giờ gặp lại, nhiều bạn bè vẫn gọi con là "lớp trưởng" thay vì gọi tên.

Con nhớ mãi một lần lỡ nói chuyện trong lớp, cô nghiêm khắc gọi con lên bảng và nhắc trước lớp: Là lớp trưởng thì phải nghiêm túc hơn trong giờ học để làm gương cho các bạn. Nhờ sự nghiêm khắc ấy mà con ý thức hơn trong suốt những năm học sau đó, cũng trong vai trò lớp trưởng.

Năm con học lớp 4 do cô làm chủ nhiệm, nhà trường làm lễ kỷ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam 20-11. Con được là một trong ba học sinh đại diện dâng hoa thầy cô. Cô cho biết đó là vinh dự cũng là phần thưởng vì những nỗ lực vượt khó học giỏi mà con đã cố gắng từ hồi lớp 1. Con biết, đó là món quà cô muốn trao để sau này con tiếp tục cố gắng, không bỏ cuộc dù khó khăn đến nhường nào. "Chỉ cần mình cố gắng, chắc chắn sẽ nhận được kết quả xứng đáng" - cô khẳng định.

Cô kể về người thương của cô - chú Cường - sau này là ba của các con cô: "Chú cũng nhà nghèo và hoàn cảnh một mẹ một con giống con. Chú cũng không bỏ cuộc nên giờ đã là một luật sư và có chỗ làm ổn định ở huyện. Con ráng học để giúp má và ngoại nghen". Câu chuyện của cô khiến con xúc động và biết ơn vô cùng vì nhờ tấm gương của chú Cường mà con đã không dang dở chuyện học.

Con đã hứa với cô "dù như thế nào cũng sẽ học đến nơi đến chốn". Và, con đã giữ được lời hứa với cô.

Đáp đền tiếp nối

Không chỉ khi còn dạy con, cô mới quan tâm. Sau một năm chủ nhiệm lớp con, cô chuyển về quê ở xã Quế Long - cách xã Quế Lộc bởi con đèo Le, để đi qua phải rất khó khăn vì đường dốc nguy hiểm lại chưa rải nhựa. Vậy mà Tết năm nào cô cũng cùng chú Cường vượt đèo đến thăm nhà con, khi thì trước Tết, khi thì sau Tết. Món quà cô mang theo là bánh thuẩn, bánh in, bánh tổ… và cả bao lì xì động viên con. Chú Cường gặp con lần nào cũng bảo ráng học; rằng ngoại ngày càng già, má ngày càng lớn tuổi, con chính là điểm tựa cho hai người.

Cô chú biết con thương má và ngoại nên nhắc vậy để con cố gắng hơn, lấy tình thương làm động lực. Cứ vậy, Tết năm nào cô chú cũng lên thăm con, cũng vượt con đèo đầy nguy hiểm ấy và trở thành người thân của con.

Ngày con thi đỗ vào đại học, cô chú đã có hai con. Cô vẫn dành cho con sự khuyến khích bằng những món quà tinh thần, những lời động viên, khích lệ. "Cô vẫn luôn dõi theo con" - cô nhắn nhủ. Đến bây giờ, khi con đã bước vào tuổi 40, cô vẫn nói điều đó như một tình thương không dứt về đứa học trò nghèo năm nào.

Nhận những yêu thương của cô và trải qua rất nhiều khó khăn, con ý thức được rằng sau tất cả, giá trị của tình người nơi cô chính là bài học lớn nhất. Con nghĩ về cô để phát nguyện "đáp đền tiếp nối". Có cách báo ân nào tốt hơn việc mình sẽ sống và làm những việc như chính người thầy, người cô đã làm với mình? Con nghĩ vậy nên đã bằng sức mình (dù hạn chế), mỗi ngày tập gieo yêu thương.

Con tâm niệm giúp ai sống tốt được, dù chỉ bằng một lời động viên, cũng là điều quý giá. Nếu có thể giúp ai, con đều sẽ làm và mỗi lần làm, con đều nghĩ tới cô, thấy được một bầu trời thương yêu dịu ngọt mình đã được tiếp nhận suốt những năm tháng tuổi trẻ khó khăn.

Bài học về yêu thương cô dành cho con (và có lẽ còn nhiều thế hệ đàn em khác có hoàn cảnh như con cũng được nhận) thật vô giá. Dạy làm người, gieo đạo đức không gì tốt hơn là hãy làm điều đó với học trò, với con cái, với người thân thương và hữu duyên trong đời. Ai cũng có một cây nến trong tay và cần những mồi lửa để được tỏa sáng.

Mỗi lần con có thành tích gì đó, chẳng hạn khi in một cuốn sách mới, cô đều nhắn tin chúc mừng và nói "cô rất tự hào về con". Cô cho con biết cô vẫn hay kể về con với các em lứa sau như một tấm gương về học hành và vượt khó. Các bạn trẻ ấy nhờ biết con cũng đã thêm sức mạnh và niềm tin. "Cô cảm ơn con" - cô nói. Còn con thì xúc động vô cùng, tự sâu thẳm trong lòng rất biết ơn cô.

Cô đã góp phần tạo nên tính cách của con, để con có được một đời sống nhẹ nhàng, rộng mở và biết sẻ chia. Điều này giá trị vô cùng và giúp con trưởng thành mỗi ngày, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào.